Sunday 3 August 2014

Bagimlilik beynimizde olusan bir tur kimyasal hastaliktir. Insan beyni cesitli kimyasal sivilar salgiliyarak hayatta kalmamizi, motive olmamizi, mutlu olmamizi yada degisik duygulari tatmamizi sagliyor. Dopamin bu kimysal salgilardan birisi. Cok zevk alarak yada severek yaptigimiz bir is sonrasi bu isi tetkrar etmemiz icin beyinde, bireye dogal bir hediye olarak dopamin sivisi salgilaniyor. Bu salgi kendimizi mutlu hissetmemizi ve o ise karsi ekstra motive olmamizi sagliyor. Mesala yogun bir calisma sonrasi gelen basari sonrasi, basarinin buyuklugu oraninda beyinde salgilanan dopamin bireyi mutlu ediyor.

Her turlu bagimlilik beynimizdeki dopamin sivisini harekete geciriyor ve insana gecici, yalanci bir mutluluk veriyor. Icki, kumar, uyusturucu yada porno goruntuleri izleme sonrasinda beyinde salgilanan dopamin bireyi kisa sureligine mutlulugun doruguna cikariyor. Fakat mutluluk etkisi bir sure sonra yerini pismanlik ve utanma duygusuna terk ediyor. Birey yapmis oldugu kabahatin farkina variyor ve ben nasil boyle bir sey yaparim, yaziklar olsun bana, etrafimdaki insanlarin yuzune nasil bakarim, cocuklarimin yuzune nasil bakarim gibi duygular insani kapliyor. Birey bir sure sonra mutsuz oluyor yada depresyona giriyor. Depresyon halinden kurtulmak isteyen birey mutlu olmak ve ihtiyac duydugu dopamin sivisini  salgilatmak icin, ogrenmis oldugu kolay ve sahte yolla, kotu aliskanligini tekrar etmeye yoneliyor. Tabi bu yeni mutluluguda uzun surmuyor. Bir sure sonra kotu aliskanliginin dozunu artirarak mutluluk suresini uzatmaya ve depresyondan kurtulmaya calisiyor. Tabi butun bunlar batakliktan kurtulmaya calisan bir insanin cirpindikca daha fazla batmasi gibi o kisinin kotu aliskanliga iyice saplanmasina sebep oluyor.

Peki ne yapmali? Kisaca kotu aliskanliktan kurtulmanin yolu dopamin sivisinin beyin tarafindan eskiden oldugu gibi sadece normal yollarla salgilanmasini saglamali. Yani insan kendisini mutlu edecek yeni seyler bulmali, mesela bir spora yonelebilir, yada onu mutlu edecek bir sey ogrenebilir, yada sevdikleri ile daha cok verimli zaman gecirebilir. Bir bagimlikliktan kurtulmak icin baska bir bagimliligin pencesine dusmemek lazim. Mesela internette mustehcen goruntulere bakma aliskanligi olan birisinin kendisini oyun bagimlisi yapmasi gibi. Burada onemli olan bir husus ise sudur. Mesela mustehcen goruntulere bakmaktan zevk alan birisi, yani bu goruntulere bakarken beyninde bol miktarda dopamin salgilanan birisi ne kadar uzun sure bu goruntulere bakmasada, gunun birinde cok mutsuz oldugunda yada depresyona girdiginde beyni o bireyi istemesede tekrar bu cirkin ise yonlendirecektir. Meselenin kesin cozumu yapilan bu isten igrenmek ve artik o goruntuleri gorunce mutlu olmak degil tiksinmekten gecmektedir. Su hadisi serifi hatirlamakta fayda var. “Üç haslet vardır; bunlar kimde bulunursa o kişi, imanın tadını tadar: Allah ve Rasûlü’nü, bu ikisinden başka her şeyden fazla sevmek. Sevdiğini Allah için sev­mek. (Allah kendisini küfürden kurtardıktan sonra) küfre dönmeyi ateşe atılmak gibi çirkin ve tehlikeli görmek.” Yani bu goruntulere bakmayi atese atilmak gibi gormedikten sonra bu illetten kurtulmak mumkun degildir. Mesela 10 yildir size yardim ediyor ve sizi seviyor gorunen bir dostunuz var. 10 yil sonra ogreniyorsunuz ki 10 yildir dost gorunen bu kisi meger esinizi, cocuklarinizi, hayatinizi elinizden alan sinsi bir yilanmis. O kisiyi daha fazla sevebilirmisiniz? Aynen boylede bu kotu aliskanliginizin butun hayatiniz boyunca basiniza neler neler actigini, size ne turlu kotulukler yaptigini iyice anlamadan bundan kurtulmaniz cok zor olacaktir. Icinizde o kotu alisanliga donmek icin az dahi bir istek varsa bu pislikten kurtulamamissiniz demektir. Bagimliktan kurtulmak icin, bagimliligin beynimize ne tur hasarlar verdigini iyi ogrenmemiz gerekiyor. Bu hastaliktan kurtulmam cok zor, belki 100 kere denedim ama her seferinde tekrar yaptim, iyi bir insan olmaya calisiyorum ama sadece bu eksikligim var, bu donemde yasayan insanlar icin bu mesele o kadarda gunah sayilmaz benzeri butun mazeret cumleleri seytan ve nefis tarafindan insana verilen vesveselerdir. hayatina tertemiz devam eden bu hastaliga hic dusmemis, yada bu hastaliktan kurtulmus insanlarin orani hasta olanlardan cok daha fazladir. Yazmaya devam edecegim.

2 comments: